به گزارش روابط عمومی حوزه هنری انقلاب اسلامی، در ابتدای این جلسه، زهیر توکلی با اشاره به اهمیت تصحیحهای موجود از کتاب «تاریخ بیهقی»، تصحیح استاد علیاکبر فیاض را همچنان بهترین و معتبرترین نسخه دانست و بیان کرد: علی اکبر فیاض استاد دانشگاه فردوسی مشهد بود و این تصحیح با دقت و اعتباری مثالزدنی انجام شده است. هرچند تصحیح پرسروصدایی هم بعدها در همان دانشگاه توسط محمدجعفر یاحقی و مهدی سیدی صورت گرفت، اما هنوز هم تصحیح فیاض در نظر بسیاری از پژوهشگران بهترین نسخه محسوب میشود.
در ادامه توکلی با قرائت بخشی از متن تاریخ بیهقی خوانده شد.
توکلی ضمن تحلیل جمله «این فصل نیز به پایان آمد و چنان دانم که سخنمندان هرچند سخت به دراز کشیدهاند»، توضیح داد: در اینجا، کلمه «سخن» مفعول جمله است و منظور این است که بیهقی خود اذعان دارد که سخنش را به درازا کشانده است. همچنین جمله «که هیچ نبشته نیست که آن به یک بار خواندن نیرزد» به یکی از ضربالمثلهای ماندگار زبان فارسی بدل شده است.
توکلی در بخش دیگری از سخنان خود، به ویژگیهای نحوی زبان فارسی دری در دوره خراسانی اشاره کرد و گفت: در جملات شرط و جزا در فارسی دریِ خراسانی، که تحت تأثیر زبان فارسی ماوراءالنهر شکل گرفته، به آخر فعل یک «ای» اضافه میشود. این ویژگی بعدها در دوره عراقی، یعنی دورهای که زبان فارسی از شرق به مرکز ایران میآید و در ادبیات سعدی و حافظ تجلی مییابد، بهتدریج کمرنگ میشود.
این استاد ادبیات، در ادامه به زمان نگارش کتاب توسط بیهقی اشاره کرد و گفت: بیهقی زمانی شروع به نوشتن این کتاب کرد که حدود ۲۰ سال از درگذشت سلطان محمود غزنوی گذشته بود. او در کتاب مینویسد که اگر در این کار تأخیر میکردم و منتظر میماندم، بزرگان به نگارش این تاریخ نمیپرداختند. در جایی میگوید: «و چون روزگار دراز برآمدی، این اخبار از چشم و دل مردم دور میماند» که نشاندهنده دغدغه تاریخی اوست.
در ادامه جلسه، به مقدمه از محمد دهقانی بر گزیدهای از تاریخ بیهقی اشاره شد. توکلی در اینباره گفت: دهقانی در مقدمهاش نکات مهمی درباره شخصیت و منش بیهقی بیان میکند؛ از جمله اینکه بیهقی برخلاف بسیاری از بزرگان آن دوران، از طبقه اشراف نبوده و به همین سبب، در نوشتههایش انعکاسی کامل از اخلاق طبقه دبیر دیده میشود. او در مقابل بزرگان، با فروتنی سخن میگوید و ساختار دیوانسالاری آن دوران را بهشدت رعایت میکند. در حالی که مثلا عطاملک جوینی، با آنکه از طبقه دبیران بوده و پشتوانه دیوانی داشته، این فروتنی را در لحن خود نشان نمیدهد.
در پایان، توکلی با اشاره به جمله «و پیش از این در تاریخ گذشته بیاوردهام دو باب در آن در حدیث این پادشاهان بزرگ» از کتاب تاریخ بیهقی، توضیح داد: منظور بیهقی از «تاریخ گذشته»، بخشهایی از کتاب است که در گذر زمان از بین رفتهاند؛ بهویژه قسمتهایی که مربوط به دوران سلطنت محمود غزنوی بوده است. همچنین «پادشاهان بزرگ» در این جمله، اشارهای است به مسعود غزنوی، که در جایجای کتاب، شخصیت محوری بسیاری از وقایع است.
بیشتر بخوانید:
نظر شما